Vietnamese Transcript
Soeur Pauline Lieu Interview: September 3, 2020
Interview: APANO (Nhu Le)
Nhu Le: Trước hết, thì Soeur có thể giới thiệu về bản thân gồm tên, tuổi và hiện tại đang làm công việc gì tại Portland được không ạ?
Soeur Pauline Lieu: Tên của mình là Marie Pauline Bích Liễu Nguyễn. Thực sự mình là một nữ tu thuộc Dòng Mến Thánh Giá Đà Lạt ở Portland - Oregon. Trước kia thì mình sinh sống tại Portland, nhưng mà hiện tại mình không sống tại Portland. Mình mới rời Portland có hai năm thôi.
Hồi trước đó mình đã là một người cố vấn cho bệnh nhân khoa tâm thần tại bệnh viện núi, OHSU. Mình làm việc tại đó khoảng 13 năm rồi ở Portland thì cũng 28 năm rồi. Đó là nói sơ qua về bản thân mình.
NL: Soeur có thể cho biết lúc trước Soeur được sinh tại đâu ở Việt Nam? Năm nào?
SL: Dạ, lúc trước mình sinh ra tại Nha Trang - Việt Nam và mình được sinh vào năm 1972. Có nghĩa là mình sinh ba năm trước khi thất thủ của Sài Gòn - Việt Nam. Lúc đó mình 3 tuổi thì mình cũng đi phiêu bạc với gia đình. Nhưng mà mình được sinh ra tại đồng đế nha trang.
NL: Lý do tại sao gia đình hoặc bản thân Soeur quyết định rời quê hương và đến Hoa Kỳ? Cơ duyên nào đã mang Soeur đến với thành phố Portland?
SL: Điều đó là một quyết định rất quan trọng, rất lớn cho gia đình bởi vì thực sự thời gian đó là bố của mình làm trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà cho nên bố bị đưa đi tù rồi bố đi tù sau đó thì năm 1980 thì bố qua đời. Nhưng không phải chết trong tù, bị bệnh nặng lắm rồi thì người ta cho về Nha Trang rồi chết một tuần sau đó.
Lúc đó thì mình cũng rất là nhỏ, mới có 8 tuổi thôi. Sau đó thì gia đình mình rất là vất vả nhưng mà trong khi mẹ có nhiều đứa con lắm thì mẹ cho các anh đi vượt biên trước. Lý do mà mẹ cho các anh rời Việt Nam cũng giống như bao nhiêu người khác là chạy trốn Cộng Sản. Bố đã đi tù rồi, gia đình thì con đông mà nghèo nữa. Cho nên cho các anh đi vượt biên để các anh được qua Mỹ rồi sau đó vào năm 1992 thì các anh bảo lãnh toàn bộ gia đình qua bên đất nước Mỹ để sinh sống.
Một trong những lý do mà mình phải rời Việt Nam là vì mình rất thích học. Tại Việt Nam, mình đã thi đại học nhưng chính vì mình là con của cụ quân nhân Việt Nam Cộng Hoà nên Cộng Sản không cho mình đi học. Thứ hai, mình là đạo Công Giáo. Vì hai lý do đó nên họ không chấp nhận để mình đi học đại học cho dù rằng điểm thi đại học của mình rất là cao, thì mình bị từ chối bởi những lý do đó. Cho nên lúc đó, mẹ của mình cảm thấy là các con không được đi học như vậy thì mẹ cảm thấy rất là buồn. Thế là mẹ mới bảo “Thôi thì để làm giấy tờ."
Thực chất lúc đó, gia đình mình đã làm giấy tờ đi Mỹ rồi. Cuộc sống ở Việt Nam lúc đó sau năm 1975 là cuộc sống bao cấp nên rất là khổ. Cho dù mình có tiền nhưng sau ba lần đổi tiền qua Cộng Sản Việt Nam thì gia đình nào cũng nghèo hết. Nghèo thật là nghèo luôn, rồi nhà mình làm ở ngoài Cam Ranh thì đi làm rẫy. Ví dụ như làm ra được ba tấn gạo thì Cộng Sản lấy hết hai tấn rồi. Còn duy nhất một tấn thôi. Không đủ xài, không đủ ăn cho nên là cuộc sống không được học cũng như không được tự do. Thứ ba nữa là mình bị bóc lột quá, mẹ thấy khổ quá nên mẹ mới nói “Thôi thì không ở lại, cho qua Mỹ.” Mình qua đây đoàn tụ với gia đình năm 1992 với lý do là hoàn toàn không thể sống với Cộng Sản được.
NL: Lúc Soeur rời đi là bao nhiêu tuổi? Ở tuổi đó, cảm xúc của Soeur khi ra đi là gì?
Trả Lời: Hồi đó là mình đúng 20 tuổi. Năm 1992 tháng 2 thì mình sắp qua 20 tuổi, cho đến tháng 7 là mình tròn 20 tuổi. Nhưng gia đình mình thì qua New Orleans, Louisiana để sống ở bên đó. Còn chính bản thân mình chọn Portland là vì mình đi tu. Ở Portland có Nhà Dòng nên mình ở trong Nhà Dòng tại Portland.
Lúc rời quê hương lúc đó thì trong những điều mình thấy để lại tất cả những bạn bè nè, nơi chôn nhau cắt rốn nè. Nhưng mà thực sự cảm xúc lúc đó là mình chỉ muốn thoát khỏi cảnh nghèo dưới nhà cầm quyền Cộng Sản Việt Nam bởi vì mẹ mình bị nó lấy hết tiền rồi đổ ba lần tiên sau năm 1975 thì rất là nghèo. Cho dù trước đó, gia đình mình khá giả, cũng có được đi học rồi các anh đi học ở trường tư nhưng mà sau đó là mất hết. Thực sự do nghèo quá nên không có được đi học nên khi mình rời Việt Nam thì mình không có buồn cho lắm, bởi vì mình muốn có một tương lai tốt hơn. Nên mình chỉ có một cảm giác là mình sẽ có một cơ hội rất tốt ở một nơi khác để cho mình được đi học. Mình được thăng tiến hơn và mình được trở thành một con người tốt hơn ở một đất nước khác. Khi qua bên Mỹ, các anh cho đi học nên mình rất là thích. Bởi thế nên lúc đó mình không cảm thấy buồn khi phải rời quê hương mà mình cảm thấy vui vì mình có một cơ hội tiến thân mà ở Việt Nam không cho mình chuyện đó. Mình thấy rằng mình sẽ có một tương lai tươi đẹp ở phía trước, hơn là ở Việt Nam thì cuộc sống của mình cũng chỉ là nông dân hoặc là nó rất là kém.
SL: Trong lúc trên đường/chuyến bay từ Việt Nam qua tới Hoa Kỳ thì Soeur có những trở ngại nào không? Kỷ niệm đáng nhớ nhất lúc đó của Soeur là gì?
NL: Thật sự trước khi gia đình làm giấy tờ thì chị đã bước chân vào nhà dòng để sống với các Soeur rồi nhưng mà lúc đó thì mình chỉ vào đó để đi học tiếng Anh, tiếng Pháp rồi học đàn cho nên cuộc sống trong hai năm trước khi mình rời Việt Nam thì mình không có kinh nghiệm cho lắm. Nên khi gia đình cực khổ chạy tán loạn này nọ, mình không biết. Nhưng đến khi mình trên đường đi qua Hoa Kỳ thì mình có qua nước Thái Lan. Mình dựng lại Thái Lan khoảng ba ngày xong rồi sau đó thì mình đi tiếp. Tất cả những việc đó thì nó không có gì gọi là khó khăn cả.
Chỉ có một chuyện là bởi vì lúc đó các anh ở bên đây đã gửi quà, gửi tiền rồi. Mặc dù là có tiền đô trong tay nhưng không dám ăn, cũng không dám xài bởi mẹ là người đã trải qua quá nhiều khổ cực. Vào năm 1954 là mẹ phải rời miền Bắc để đi vào miền Nam. Cho đến năm 1975, mẹ phải một lần nữa chịu đựng dưới sự cưỡng chế của Cộng Sản cho nên lúc đó dù mẹ có tiền ở trong tay nhưng mẹ không dám cho các con ăn. Qua bên được Thái Lan, thì lúc đó rất là khổ bởi lúc đó họ cho mình ăn chân gà mỗi ngày. Sáng, trưa và chiều đều ăn chân gà. Ban đầu không ăn được cho đến ngày thứ hai, ngày thứ ba ăn cũng không nổi. Trong khi đó, mẹ có tiền nhưng mẹ cũng không dám mua. Xong rồi sau đó là mình nhớ mình đến phi trường của Nhật, lúc đó mình hỏi là họ có bán Phở không, họ bán bao nhiêu thì lúc đó họ nói một tô là $4 đô la Mỹ và thực sự lúc đó trong tay của mẹ có tổng cộng là $1,000 đô. Nhưng mẹ lại không dám xài bởi vì mẹ không biết phía trước là sẽ có chuyện gì xảy ra. Do cuộc sống của mẹ quá khổ, mẹ phải đổi tiền, mất mát quá nhiều rồi nên mẹ không cho các con ăn. Nên khi mẹ có một thứ gì đó trong tay thì mẹ giữ rất là kỹ. Cũng như mẹ nghĩ là nếu các con có bị chuyện gì tại nước Nhật thì họ sẽ cứu các con. Các con không chết được. Thế là các con đói muốn chết luôn, đói mà không có ăn được đồ của Nhật. Đến mức mà bà chị của mình kiệt sức rồi xỉu luôn. Còn mình thì lúc đó cũng rất là mệt nhưng mà cố gắng cầm cự xong rồi anh mới nói “Cho các em nó ăn đi, bởi vì nó đói quá rồi.” Thế là mẹ mới cho một ít tiền, nên mới mua được một cái bánh chia cho nhau ăn. Đến khi qua được Hoa Kỳ rồi thì mẹ rất là hối hận bởi vì sao không cho các chị ăn như một tô Phở ở Nhật để mọi người có sức để đi tiếp. Nhưng mà chuyện đó là cái khổ cũng như một kỷ niệm đáng nhớ mà mỗi lần mà nói đến là mình rất là vui vì mình cảm thấy rằng mình rất là hiểu mẹ mình.
SL: Khi bước chân đến Hoa Kỳ nói chung, và Portland nói riêng thì điều bất ngờ, đáng nhớ
nhất của Soeur là gì?
NL: Đến Hoa Kỳ thì đúng thật sự là bất ngờ chứ. Khi mà mình mới dừng chân tại Bangkok, Thái Lan thôi thì mình đã thấy thành phố Bangkok là cả gia đình cũng đủ trợn mắt to thật to rồi. Mình cứ tự hỏi sao thành phố lại rực rỡ còn máy bay thì to quá đi. Nhưng mà cảm giác đó nó dần bớt đi khi đến phi trường Nhật, thì thấy nó to lắm rồi và thấy có tuyết rơi nữa nên mình cũng rất là thích. Rồi đến phi trường Mỹ thì nó lại càng to hơn nữa bởi vì không thể tưởng tượng được, một đất nước Mỹ nó to mà nó văn minh quá. Thì cái bất ngờ nhất là vì mẹ mình là cái người đầu ngành trong họ hàng. Cho đến lúc mẹ qua được New Orleans, tới đó họ kéo cả trăm người để đón gia đình mình. Cảm giác được tự do nó hạnh phúc lắm. Ngay từ bước đầu xuống là nó có không khí và có sự tự do, mình gặp gỡ nhau ở một đất nước rất là lớn. Nên điều đầu tiên bất ngờ là Hoa Kỳ rất là lớn và cơ hội thăng tiến thì nó cũng lớn không thua kém gì. Mình có cảm giác là nơi này đúng là nơi mình tiến thân rồi. Còn vào nhà Dòng tại Portland thì cũng không có gì bất ngờ cho lắm. Mình qua đây khoảng vào tháng 3 thì mình thấy khí hậu của Portland rất khác so với New Orleans, rất là dễ chịu. Thành phố của nó đẹp quá mà nó làm mình ngộp luôn bởi vì, mình yêu Portland luôn. Thứ hai nữa là mình rất thích Portland ở điểm nó có nhiều thắng cảnh như suối, thác nước. Nó làm cho mình cảm thấy cuộc sống của mình rất là an bình và tươi mát.
NL: Xin Soeur miêu tả khu dân cư của cô/chú/bác tại Portland khi quý vị mới bước chân tới đây. Soeur có cảm thấy bị cô lập hoặc Soeur có thấy người Mỹ gốc Việt nào ở gần đây không?
SL: Dạ, hồi đó là mình ở đường Alameda, ở nhà thờ Việt Nam đó. Thì mình không có cảm thấy gì nhưng sau đó mình có xuống đường 39 với đường Glisan. Ngay gốc đường của nhà thờ All Saint Church. Lúc đó là mình đi học trung học đệ nhị cấp ở trường Cleveland. Khu dân cư đó thấy nó an bình, tại vì khu đó thì hầu như là người lớn tuổi xung quanh đó nhiều hơn. Bởi vì nó cũng gần bệnh viện Providence nên rất là an bình. Cuộc sống rất là tự do, nó rất là hoà đồng.
NL:Soeur có thấy khó khăn để hội nhập với cuộc sống ở đây không? Một số thách thức Soeur gặp phải là gì? Soeur có cảm thấy bị cô lập hoặc Soeur có thấy người Mỹ gốc Việt nào ở gần đây không?
SL: Mình cảm giác lúc đó đi học trung học đệ nhị cấp ở Cleveland thì thấy các bạn học người Mỹ ở đây rất là chào đón mình một cách rất là hồn nhiên. Còn tiếng anh thì chị đã học ở Việt Nam rồi nhưng mà qua đây thì hoàn toàn mới hết; không nghe được, không nói được bởi vì mình học ở bên Việt Nam là cách phát âm theo người Anh Quốc rồi khi qua Mỹ này thì họ nói nhanh nữa với mình cũng chưa có giỏi hẳn cho nên các bạn mới giúp cho mình nói tiếng Anh rồi họ bày cho mình. Ở Việt Nam mình đã học tiếng Anh rồi, qua bên này mình chỉ học những bài thi để ra trường đệ nhị cấp thôi. Mình không cần học từ đầu đến cuối nhưng mà nói chuyện tiếng anh cũng rất khó khăn. May mắn là các bạn Mỹ ở trường đó giúp cho mình thì mình giao tiếp tốt hơn sau đó
Kế là mình có những hàng xóm là các Soeur thuộc dòng Providence thì những ngày nào đi học thì đến trường, còn những ngày không đi học thì đến với các Soeur rồi các Soeur giúp trau dồi tiếng Anh thêm. Cho nên mình thấy rằng người Mỹ rất là ủng hộ và thậm chí họ rất là tốt với mình trong thời gian mới qua đó. Lúc đó mình chỉ thích học thôi mà dòng máu người Việt Nam của mình thì đa số học rất là nhanh và giỏi. Mình học nhanh lắm như môn toán rất là giỏi. Chỉ có ba tháng sau thôi là mình nói tiếng anh được rồi. Mình học hành đâu ra đó, các bạn Mỹ cũng quanh cũng rất là ngạc nhiên. Nhưng mà họ không hơn thua hoặc ganh đua với mình về chuyện đó đâu. Mình không gặp vấn đề đó một tí nào hết mà chị thấy cơ hội mở ra cho hết với mọi người.
Lúc mình học ở trường trung học đệ nhị cấp Cleveland, mình học rất là nhiều bạn Việt Nam nhưng mà mình không có cảm thấy là mình bị cô lập bởi vì trong thời điểm đó là mình muốn được học và mình muốn tiếp xúc với nhiều người Mỹ để mình học tiếng anh càng nhanh càng tốt. Cho nên càng ở gần với người Mỹ thì mình lại càng thích. Đối với cá nhân của mình, mình không bị cô lập bởi điều đó mà mình thấy cơ hội đã mở ra cho mình rất là lớn khi mà mình nói chuyện hoàn toàn là các bạn Mỹ. Mà cũng thú thật là khi chị đi học ở Cleveland, chị không hề gặp một người da đen nào ở trong thời điểm đó. Toàn là người da trắng thôi. Mình cũng không rõ lý do vì sao khi nhìn lại những hình khi đi học. Nói chung là có bạn Việt Nam nhưng mà mình cũng ít tiếp xúc với họ lắm bởi vì hầu như đứa nào cũng muốn học tiếng anh để khá hơn. Đó là cá nhân mình, mình muốn trình độ tiếng anh của mình được nâng cao hơn nên mình chỉ tiếp xúc người Mỹ thôi.
Sau khi học trung học đệ nhị cấp ở Cleveland xong thì mình chuyển lên trường cao đẳng Portland Community để tiếp tục học hai năm ngành Y Tá . Thì đến lúc đó với tiếp xúc với các bạn sinh viên Việt Nam nhiều. Nên mình không thấy bị cô lập đâu nè, mọi chuyện thấy rất là ổn. Đi học thì các giáo viên bên này rất thương yêu học trò, họ giúp đỡ tận tình lắm. Mình nhớ lúc trước mình học, thực tập trong phòng thí nghiệm về những cái xương, về sinh học thì các giáo viên họ chỉ dạy mình từng li từng tí luôn. Mình không hiểu gì là họ giải thích cặn kẽ cho mình hiểu, họ rất là dễ thương. Tóm lại là không bị thấy cô lập hoặc là do mình mê học quá, mình cũng không biết nữa.
NL:Những vấn đề kinh tế và xã hội nào đáng chú ý nhất trong cộng đồng người Việt, hay với người tị nạn nói chung ? Các chương trình của thành phố, tiểu bang hoặc liên bang có thể giúp nhiều cho các vấn đề này không?
SL: Nếu mà ở trong quá khứ, cách đây vài năm thì mình thấy vấn đề này không xảy ra nhiều cho dù mình đã đi làm thiện nguyện ở các trung tâm điều trị khoa tâm thần ở bên khu North Portland mà khu North thì đối với người Việt Nam mình là con số tệ nạn xã hội cao hơn. Nói thẳng ra thì khi đó có rất nhiều người da đen sinh sống tại đó, mình thấy mọi chuyện khá ổn. Họ đi vào họ xin tiền an sinh xã hội, rồi mình phỏng vấn họ vài câu hỏi về cuộc sống của họ thì mình thấy rằng họ chấp nhận cuộc sống của họ là như vậy. Có một số người họ thấy rằng họ có thể ổn định trong cuộc sống hiện tại của họ, cho dù nó không cao bởi vì họ muốn an phận. Mình không thấy có điều gì là đố kỵ với nhau cả. Hoặc là khi mình đi làm cũng vậy, mình gặp rất nhiều sắc tộc do nơi mình làm được gọi là Trung Tâm Tâm Điều Trị Tâm Thần dành cho người sắc tộc (Intercultural Psychiatric Clinic)
Thì mọi sắc tộc đều có người cố vấn riêng cho mình và nói tiếng mẹ đẻ. Trong đó gồm có người Việt Nam, người Iraq, người Iran, và cũng có người Tàu. Nên mình nghĩ nền kinh tế vào thời điểm đó cũng không có gì được gọi là trở ngại cho lắm. Dù sao đi nữa, có rất nhiều người họ muốn cuộc sống của họ được thăng tiến hơn và có một số người thuộc dạng an phận. Nói chung là không thể nào mọi người đều giống nhau hoàn toàn hoặc đồng bằng được. Cả về sự Công Bằng Xã Hội, thì nó cũng khác. Mà một khi mình không có ý thức về sự công bằng trong cuộc sống của mình thì không thể bao giờ là bằng hết với mọi người. Giống như thời Cộng Sản ở bên Việt Nam, được gọi là thời gian bao cấp có nghĩa họ cho mọi người bằng nhau hết. Nói theo Cộng Sản Việt Nam là có một câu, “Làm theo khả năng, hưởng theo nhu cầu.” Điều đó không bao giờ xảy ra được với bất cứ một xã hội nào. Không thể nào mà một người làm từ 13 đến 14 tiếng mà đi so sánh với một người chỉ làm 2 đến 3 tiếng. Người làm việc 2 đến 3 tiếng thì họ có suy nghĩ rằng như vậy là họ đủ xài rồi, thì mình cũng tôn trọng điều đó còn những người muốn làm nhiều giờ thì mình cũng tôn trọng họ. Không thể nào bắt ép một người làm nhiều giờ mà đi nuôi một người chỉ làm có 2 đến 3 tiếng. Chuyện đó là không công bằng. Mình thấy rằng ở Portland có vài người thích chọn cuộc sống như vậy và đó là do cá nhân họ chứ không phải một sự bất công của xã hội.
Còn nếu mà nói về kinh tế của toàn thể Hoa Kỳ thì mình thấy rằng họ tạo cơ hội cho tất cả mọi người, không riêng một ai. Nếu mà một cá nhân nào cảm thấy mình không đủ khả năng, kiến thức thì họ cũng có thể làm những công việc khác mà phù hợp hơn với họ và họ vẫn có thể sống được. Vì ông trời cho tất cả mọi người chúng ta có khả năng khác nhau, mình không thể nào bắt người khác bằng mình được.
NL: Soeur thấy sự khác biệt nào giữa nền Giáo dục Hoa Kỳ so với của Việt Nam không?
SL: Ở Việt Nam thì mình đã thi Đại Học Việt Nam rồi nhưng mà vì lý do mình nói ngay từ đầu đó, mình ra trường trung học đệ nhị cấp ở Việt Nam lúc đó là chỉ mới 17 tuổi thôi. Rồi sau đó mình đi thi đại học Việt Nam, mình đậu rất là cao. Mình nhớ lúc trước mình thi văn, toán với hoá. Tại vì lúc trước mình là học sinh giỏi văn, cho nên học lực của mình rất là giỏi. Thì mình đậu rất là cao nhưng vì lý do mình con cháu của Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, thứ hai mình là Công Giáo nên họ không có cho phép mình đi học. Chứ lúc trước mình đã ghi danh để đi học ở Đà Lạt nhưng rất tiếc là không vào được. Nên lúc đó mình mới bay về với gia đình, đi vào nhà dòng để học các thứ tiếng, phụ gia đình làm nông rồi chuẩn bị qua Mỹ thôi.
Nền giáo dục ở Việt Nam so với ở đây thì khác nhiều lắm, khác hoàn toàn luôn. Không có một cái gì giống cả. Thực sự là ở Việt Nam hồi đó, đối với cá nhân mình thì mình là học sinh giỏi văn cho nên chị cũng thuộc dạng đặc biệt là được các giáo viên rất là cưng. Cũng được học ngoại ngữ, tiếng Nga đó. Nhưng mà ở bên Việt Nam đó, cơ hội để tiến thân không có nhiều. Tại vì cho dù mình có giỏi đến mấy nữa, nhưng mà trung học là cao nhất rồi. Hệ thống giáo dục cũng rất là khác, là mình không được tự do để mình phát biểu. Ví dụ trong lớp của mình có một bạn giỏi toán học, giáo viên dạy toán thời đó là giáo viên từ ngoài miền Bắc vào. Nói thẳng ra là họ không có giỏi là tại vì họ là đảng viên, vì thế họ được dạy tụi mình. Mình biết rất nhiều học sinh nam giỏi toán, mà nhất là toán hình học, hình học không gian - chứng minh. Đến nổi lên giải bài toán mà ông thầy phải tím mặt luôn mà thầy vẫn không thể chấp nhận rằng là học trò giỏi hơn thầy. Vì thầy không có được học, thầy là đảng viên mà. Cho nên đảng viên thì đâu có được giáo dục tốt hoặc có nhiều kiến thức, thế là các giáo viên rất là dở mà họ không chấp nhận yếu điểm của họ. Họ không có chấp nhận điểm mạnh của học sinh. Ví dụ cái người bạn của mình mà qua bên Mỹ này thì họ sẽ có cơ hội tiến thân rất là xa hoặc họ có thể trở thành President của học sinh, của những trường học mở cửa ra đón nhận vào. Thực sự thời đó, tụi mình quay bài rất là nhiều và bướng lắm vì nếu giáo viên không giỏi thì tụi mình sẽ không quan tâm đến. Bởi vì tụi mình học mà tụi mình cảm thấy không có tương lai mà những kiến thức mình có còn rộng hơn những gì mà họ giảng cho mình nghe nữa. Thời đó thì đa số là con cháu của Cộng Hòa, con cháu của Cộng Sản thì không có nhiều. Chỉ có một đến hai đứa trong lớp thôi. Do giáo viên không có kiến thức nên cũng không thể nào dạy học cho tụi mình được. Đặc biệt là mình không có được lên tiếng, mình chỉ được học về một phía thôi. Cho nên vấn đề đó là họ đầu độc nhiều hơn là mình phát triển thăng tiến của cá nhân. Mình chỉ được học, được nói, được hiểu về những gì mà người ta dạy mình thôi. Ngoài ra là mình không được phát biểu ý kiến của mình như ở tại Hoa Kỳ. Bên này, họ khuyến khích mình phát biểu và học hỏi tìm hiểu nhiều hơn. Thêm một cái nữa là nguồn thông tin không có gì khác ngoài các bài viết, bài hát yêu nước hoặc yêu đãng. Ngoài ra là mình không được tự do lựa chọn, không phát triển ý chí. Nên mình ghét lắm, không thích.
NL: Soeur đã làm công việc gì và Soeur có thể so sánh công việc đó với công việc Soeur đã làm ở Việt Nam nó giống và khác nhau như thế nào?
SL: Hồi ở Việt Nam thì mình chưa có đi học hay là đi làm ở ngoài nhiều, do lúc đó mình còn nhỏ nên mình không có được trải qua nhưng mà nếu em cho mình nói rộng ra thì công việc tiếp xúc với bệnh nhân khoa tâm thần ở Việt Nam, sau này khi mình hiểu được mặc dù mình chưa làm việc tại Việt Nam, thậm chí từ khi rời đi thì mình cũng chưa quay lại nhưng mà mình có liên lạc với các Soeur thì họ có cách thức làm việc rất là khác so với bên Mỹ. Ở bên này, mình phải tôn trọng nhân quyền cho tất cả bệnh nhân. Mình không có quyền quát tháo, trấn áp bệnh nhân của mình. Ngược lại mình phải giải thích, mình phải kiên nhẫn với họ để mình đi cùng họ. Dìu dắt họ trên con đường họ đang gặp khó khăn chứ mình không áp đặt họ là phải như thế này hoặc như thế kia. Với việc uống thuốc cũng vậy, mình phải hướng dẫn họ liều lượng cho dù là họ không có được tỉnh táo. Có rất nhiều cách nói để mình nâng cao sự ý thức và mình đưa họ về con người mà họ có thể trở về lại như lúc ban đầu. Đối với mình khi mình làm việc tại OHSU thì là như thế nhưng ở Việt Nam thì họ ép buộc bệnh nhân nhiều hơn. Đó là một điều mình thấy rất là khác. Ở đất nước Việt Nam, nhân quyền không có mà khi chúng ta không được tôn trọng thì gần như mọi việc đều có thể xảy ra.
NL: Vì sao Soeur lại quyết định đi tu và ơn gọi đó đã đến với Soeur như thế nào?
SL: Ôi! Ơn gọi này thì đúng là hơi ích kỷ đấy (cười). Mình nói ích kỷ là vì lý do thế này; ở Việt Nam mình đã đi theo các Soeur và có ý định muốn làm một nữ tu rồi. Lý do thứ nhất mà muốn đi tu là vì thấy các Soeur ở bên Việt Nam giỏi lắm. Hồi đó người ta rất là giỏi bởi vì họ biết đàn, biết hát, rồi người biết tập hát cho Ca Đoàn mà mình cũng thích như vậy. Thứ hai là vì xã hội Việt Nam không cho mình điều kiện để thăng tiến mà mình lại là một người thích học hỏi. Mình là một người giỏi Văn nữa nên cái nhìn của mình nó vượt xa hơn những người bình thường tại vì mình tưởng tượng nhiều lắm. Cho nên mình nghĩ rằng mình vào nhà dòng vì các Soeur trong đó tạo điều kiện cho mình tiến thân hơn. Trong nhà dòng mình có thể học tiếng Pháp, tiếng Anh, học đàn, rồi ít nhất trong cuộc sống đó thì sau này may ra các linh mục cũng dạy thần học cho mình. Dạy cho mình về mặt Giáo Lý nhiều hơn, cho nên lúc đó mình chỉ muốn thăng tiến hơn trong cuộc sống của mình cũng chưa hẳn là quyết định đi tu.
Sau đó gia đình chuẩn bị qua Mỹ thì các Soeur bảo là “Vậy thì đi theo gia đình đi. Rồi qua Mỹ, tu tiếp.” Từ đó thì mình đi theo gia đình. Qua bên này thì ơn gọi của Chúa mỗi một ngày lớn hơn nên mình không có bỏ cuộc sống đó được và mình quyết định đi tu trở lại. Có lẽ là Thiên Chúa đã dùng sự ý kỷ của mình đó ngay từ đầu để gọi mời mình. Mà thực sự khi qua bên đây để đi tu thì lại phải từ bỏ rất nhiều. Từ bỏ rất nhiều là bởi vì thời gian mà mình học Trung Học đệ nhị cấp ở Cleveland xong đó, là mình có thi bài PCAT để vào trường Dược, thì khi mình thi mình đậu. Đậu xong rồi thì mình phải đi học, mà thời gian 1992-1993 đó ở tiểu bang Oregon này chỉ có ở bên thành phố Eugene là có chương trình Dược thôi. Cho nên mình mới báo với các Soeur là trường đó nhận mình vào học nhưng mình phải ở ký túc xá của trường. Cho nên mình không thể nào lái xe từ thành phố Eugene qua Portland mỗi ngày được mà lúc đó mình đã thành đệ tử thuộc nhà dòng rồi. Nên các Soeur mới nói là mình có thể học trước rồi vào tu sau nhưng mà mình có hỏi ý mẹ rằng, “Mẹ muốn con học về Dược Sĩ hay là mẹ muốn con làm Tu Sĩ?” Rồi mẹ mình trả lời là mẹ muốn con làm Tu Sĩ nên mình cũng đồng ý nhưng mà thực ra mình cũng rất là bâng khuâng lắm. Tại vì cơ hội làm Dược Sĩ nó đã ngay tầm tay rồi, mà nếu mình học lên thì mình cũng có cơ hội có công việc tốt nhưng mà lại vẫn muốn đi tu. Nhưng mình không thể nào nắm bắt cả hai cơ hội một lần được. Nên mình phải từ bỏ một thứ. Vào nhà dòng thì các Soeur cũng cho học làm Y tá trong trường cao đẳng Portland Community rồi sau đó qua học Social Worker rồi lấy bằng Mental Health thì cuối cùng là làm trong bệnh viện Oregon Health and Science University (OHSU). Nên lý do mình đi tu là như vậy đó.
NL: Soeur thấy đất nước Việt Nam của mình hiện như thế nào? Hiện tại quý vị và đất nước Việt Nam như thế nào? Soeur có quay lại thăm không? Soeur có giữ liên lạc với người thân không?
SL: Thật sự 28 năm rồi mình chưa bao giờ bước chân về lại Việt Nam. Cho nên nếu mà nói về kinh nghiệm cá nhân thực tế như mình đụng chạm được thì không có nhưng mà mình được học hỏi qua sách vỡ, những lời chia sẻ từ các bạn hoặc các Soeur kể lại thì mình thấy thế này; nếu mà nói vệ chế độ Cộng Sản Việt Nam bây giờ, ai mà muốn lên làm lãnh đạo chính trị thì nó không còn thuần tuý Cộng Sản nữa đâu. Họ đang đi hai đường, hai hàng rồi. Tại vì sau này những cơ hội mà các bạn của mình nhận được là ai có tiền thì họ có thể phát triển, thăng tiến chứ không nằm trong một khuôn khổ nữa. Vấn đề là mình giàu hay mình nghèo thôi. Bây giờ các bạn của mình họ cũng kinh doanh, đầu tư nhưng họ phải đút lót. Có một người bạn của mình họ đang làm hải quan trong sân bay Việt Nam thì họ phải đóng khoảng mấy chục triệu hoặc cả trăm VND đó. Bạn của mình được làm trong vòng 8 năm, thì họ phải làm như thế nào để lấy lại số tiền vốn và tiền lời nữa chứ. Có nghĩa là Cộng Sản rất là tham nhũng.
Đối với cá nhân mình thì chắc chắn mình sẽ không sống nổi rồi vì mình không thể nào lốp bi như vậy. Nhưng mà các Soeur ở Việt Nam thì kể rằng ở Nhà Dòng nào cũng giữ trẻ hết, mỗi khi công an vào xét nhà trẻ là mình phải biếu quà cáp, đút lót, đãi họ ăn, chào đón họ. Xã hội Việt Nam, nếu mình không đút lót thì mình không thể nào tồn tại được. Nếu mà mình không làm vậy, thì dù ngôi trường có tốt đến đâu thì cũng được xét là không đủ tiêu chuẩn. Đó là bản chất của Cộng Sản.
Ngược lại về tự do tôn giáo, thì mình thấy rằng họ đang nhắm mắt làm ngơ tại Việt Nam. Mình thấy các linh, các Soeur, các nhà dòng đang phát triển rất mạnh và có thể là họ cũng dựa vào sự phát triển của các nhà xứ để cho các ông xã sống. Cho dù các linh mục, các Soeur hiểu rằng tham nhũng, đút lót cho họ tiền là sai nhưng họ đang bó lương tâm để làm những chuyện như vậy. Cho đến khi nào họ không làm việc sai quấy như phá thai hoặc những điều quá đáng lắm thì họ mới không làm thôi. Còn nếu như sự xã giao “đầu tiên, tiền đâu" thì ở bên đó hầu hết họ phải làm chuyện đó. Từ thấp cho đến cao, càng cao thì phải càng nhiều tiền.
NL: Soeur có bất cứ điều gì chúng tôi chưa hỏi mà Soeur muốn chia sẻ không?
SL: Một trong những điều hiện tại, trong năm 2020 và ngay giây phút này thì mình rất thao thức cho giới trẻ Việt Nam ở tại Hải Ngoại cũng như là giới trẻ của Nước Mỹ là các bạn nên học lòng yêu nước. Bây giờ giới trẻ Việt Nam đã được sinh ra tại đây rồi, thì các bạn nên coi đây là đất nước của mình, quê hương của mình. Mình phải xây dựng, mình phải yêu mến và mình phải tôn trọng, bảo vệ và mình phải làm như thế nào để mỗi một ngày được tốt đẹp hơn. Nếu với tinh thần yêu nước và đạo đức thật sự, thì hành động yêu nước sẽ khác hơn so với những gì đang xảy ra hiện tại nói chung. Có rất nhiều các bạn trẻ Việt Nam, cứ nghĩ số đông ở trong xã hội họ theo là đúng thì nó là sai. Không phải là như vậy. Có thể một số đông họ theo, nhưng đó chỉ là phong trào thôi. Nó không phải là đạo đức chính nghĩa. Đạo đức chính nghĩa là nó phải được dạy dỗ từ trong lương tâm, trái tim của mình mà các bạn phải làm sao để học được để có tấm lòng yêu nước Mỹ thật sự thì các bạn mới thể bảo vệ, xây dựng lên đất nước này. Đặc biệt nước Mỹ này là một nơi cho các bạn những cơ hội phát triển rất tốt cả về vấn đề tự do tôn giáo, tự do tín ngưỡng, tự do ngôn luận, và công bằng xã hội. Khi mà mình có tấm lòng yêu nước thật sự, thì những màu da ngoài kia như nâu, trắng, đen, vàng nó không còn là vấn đề nữa. Bởi vì mình thiếu sự tôn trọng nhau và tấm lòng yêu nước mình đã không có, mình không tôn trọng cái nhìn và cái giá trị của đất nước này mà bây giờ các bạn sinh ở bên nước Mỹ này nên học lại lịch sử của Mỹ. Thật sự về cội nguồn, những cha ông như George Washington. Họ vất vả lắm các bạn ơi, họ vất vả để xây dựng đất nước này và bây giờ mình đến đây rồi mình lớn lên là mình phải tiếp tục xây dựng chứ mình đừng có đốt phá. Không riêng các bạn trẻ Việt Nam không đâu nhưng mà ngay cả các bạn trẻ tại Hoa Kỳ này nên học lại cách yêu nước đi. Đừng đi theo số đông, vì mình đi theo số đông mà mình không đứng vững trên đôi chân của mình thì một khi số đông đó họ tan nát là mình cũng bị xiêu vẹo luôn. Nếu mình là một công dân Mỹ thật sự để phân biệt giữa đúng và sai, mình bảo nhau rằng những điều bạn đang làm là không đúng thì mình sẽ giúp nhau thay đổi. Khi mình có đạo đức đó trong tâm mình rồi thì xã hội này mới phát triển được. Đó là những gì mình muốn nói.
English Transcript
Soeur Pauline Lieu Interview: September 3, 2020
Interview: APANO (Nhu Le)
Nhu Le: First of all, could you start off by introducing yourself?
Soeur Pauline Lieu: I would like to introduce myself. My name is Marie Pauline Lieu Bich Nguyen. I am a nun of the Adorers of the Holy Cross Sisters in Portland, Oregon. Before, I lived in Portland for 28 years, however currently I am going across the US for our convent's mission. While I was residing in Oregon, I was working as a mental health counselor at the Oregon Health & Science University for about 13 years. Though, I have been living in Portland, Oregon for a good total of 28 years. That is briefly how I would introduce myself.
NL: Where and when were you born in Vietnam?
SL: I was born in the city of Nha Trang, Vietnam during the year of 1972. This means I was born three years before the Fall of Saigon. When I was three years old, I had to escape with my family but I was born in Đồng Đế, Nha Trang.
NL: For what reasons do you think your family or yourself decided to depart the motherland and come to Portland?
SL: To depart our motherland, it was an extremely important decision. The decision was significant because my father was a military officer of the Vietnam Republic. Therefore, my father got arrested in prison by the Vietnamese Communist until he got extremely ill. They decided to release him back to Nha Trang, Vietnam where our family lived. After a couple of weeks being released, my father passed away. During that time, I was an eight years old girl. Starting from there, my family struggled financially but while my mother had many children, she let my brothers flee Vietnam first. The reason my mother allowed my brothers to leave Vietnam, like many others, we were doing our best to escape the Communist System. For the other reason, she let my brothers cross the border so they could go to America to have a better life. Then in 1992 they sponsored the whole family including myself to arrive in America.
One of the reasons that I wanted to leave Vietnam was because I enjoyed studying. In Vietnam, I took the College Entrance Exam, but because I was a daughter of a Vietnam Republic Military Officer, the Communists refused to let me attend school. Second, I am Catholic. For those two reasons, they did not allow me to attend college even though my college exam scores were very high, I was rejected for those reasons. Consequently, at that time, my mother was very unhappy that her children could not receive education so she decided to let us leave.
Actually at that time, my family had already completed our paperwork to leave for America. Life in Vietnam then after 1975 was a period for the system of budget subsidies, it was miserable. Even though we have money, after three times of changing our money to the Vietnamese Communist, all families are poor. We were really poor, so my family worked outside of Cam Ranh and went to the fields. For instance, if we made three tons of rice, the Communist took all two tons. Only one ton left for us. Not enough to use, not enough food, so there is no education or freedom. Thirdly, I was too exploited, my mother felt so miserable that she said, "We won't stay, we will go to America." I reunited here with my family in 1992 for the reason that I was completely unable to live with communism.
NL: How old were you when you left? At that age, what were your feelings when you left?
SL: I was 20 years old at that time. In February 1992, I was going to turn 20 years old, until July, I officially turned 20 years old. Specifically, my family went to New Orleans, Louisiana to live. As for myself, I chose Portland because I became a nun and there is a congregation in Portland. When I left my motherland, what I had to leave behind were my friends and a place that I grew up. Though, I only wanted to escape a poor life that was under control of the Vietnam Communist System for the most part. Because the Communist system required us to exchange money and convert the currency three times, all of us became equally poor. Even before that, my family was well off as middle class, we could attend school, then my brothers were admitted to private school, but then we lost everything after conversion of currency and money exchange occurred. Since we were extremely poor, I couldn't go to school, so when I left Vietnam, I wasn't very sad, because I desired for a better future. I only had a feeling that I would have a very good opportunity somewhere else to allow me receive education. When I arrived in America, my brothers sent me to school, I liked it very much. That's why at that time I did not feel sad when I had to leave my homeland, but I felt happy because I had a chance to progress where Vietnam did not give me that. I feel that I will have a beautiful future ahead, rather than in Vietnam, my life could just be a farmer or worse than that.
NL: Do you remember anything special about the trip itself? Did you have any problems with the journey?
SL: I had already entered the congregation to live with the sisters but at that time, I only went there to learn English, French and piano. Therefore, I do not have the outside working experiences as much prior to when I left Vietnam. Up to when my family and I were on the way to the United States, we had a chance to stop by Thailand according to the route that we are on. We were there for about three days and then we went on. Mostly there weren't any challenges. One reason is, at that time my brothers who resided in the US, already sent us gifts and money. Even though my mother had money in hand, she didn't dare to eat or spend it because my mother has gone through so much suffering. In 1954, she had to leave the North to go towards South Vietnam. Until 1975, she had to endure immigration again under Communist coercion, so even then she did not dare to feed us children. Coming over to Thailand, it was miserable because they fed us chicken feet every day. Breakfast, lunch, and dinner were all eaten with chicken feet. Initially, I could not eat for the first few days. After that, I remember we arrived at the Japan airport and I asked if they sold Phỡ. At that time they said a bowl of Phỡ was 4 USD and to be honest, in my mother's hand, she had a total of $ 1,000 USD. However, she did not dare to use it because she didn't know what would happen in the upcoming future. Because my mother's life was too much, she had to exchange money and had lost too much. For that reason, when she has something in her hand she keeps it very carefully. Just as she thought if something went wrong in Japan, that would still save us. We cannot die. As a result, we were starving to the point where my sister was exhausted and then fainted. As for me, I was also very tired, but I tried to hold out and then my brothers called and told my mother, "Let them eat." After that, my mother gave us a little money, so I bought a cookie to split. When I got over to the United States, my mother deeply regretted it because she didn't give us food, like a bowl of Phỡ in Japan, so that everyone would have the strength to keep moving. But that is the suffering as well as a memorable memory that every time I talk about it, I'm happy because I feel that I understand my mother very well.
NL: When you arrived in the United States in general, and specifically Portland, what was the most surprising and memorable thing you remembered?
SL: Coming to the United States was truly a surprise. When I first stopped in Bangkok, Thailand, I saw Bangkok city, the whole family had enough shock. I kept wondering why the city is so brilliant and the airplane is so big. But that feeling gradually lessened when I arrived at the Japan airport, it was even bigger and snowed, so I really liked it. Then at the US airport, it got even bigger because it was unbelievable, where an American country is so big and it is so civilized. That was the most surprising part. By the time my mother got to New Orleans, there they pulled hundreds of people to pick up our families, it felt very good to be free. From the very beginning, I could feel the fresh air and freedom. To shorten the answer, the first thing that was surprising was that the United States was huge and the chances of advancement were just as big as any other. I have a feeling this is the place where I was supposed to go. As for entering the Congregation in Portland, it should come as no surprise. When I came here around March, I found Portland's climate was different compared to New Orleans, very pleasant. Its city is so beautiful that it overwhelms me because I love Portland. Second, I like Portland very much in that it has many landscapes such as the streams and waterfalls. It makes me feel that my life is very peaceful.
NL: Please describe your neighborhood in Portland when you first arrive. Are you isolated or have you seen any Vietnamese people recently?
SL: When I first arrived, I lived on Alameda Street, at the Vietnamese church. I didn't feel anything but then I went down to 39th Street and Glisan Street. Right at the corner of the All Saint Church. I went to high school at Cleveland High. I found that neighborhood safe, because it was more of the elderly around it. Since it is also close to Providence hospital, it is very peaceful. Life was very free, it was very sociable.
NL: What was the most challenging part when you first arrived?
SL: When I attended high school at Cleveland, I saw that the classmates here welcomed me very innocently. As for English, I have already studied in Vietnam, but after coming here it is completely new; I could not hear or speak because even though I studied in Vietnam, they pronounced it similar to the British. Then when I came to America, the people spoke very fast therefore it was a struggle. In Vietnam, I have already learned English, aside from this I only needed to take exams for high school graduation. I don't need to study all over again. Fortunately, my American friends at Cleveland school helped me so I could communicate better afterwards. Next, I have neighbors who are the Providence Sisters who also helped out. I come to them on the days that I don’t have classes so I could improve my English. For the reasons above, I feel that the Americans were very supportive and nice. At that time, I only focused on studying. Like most people may know, in our Vietnamese blood, most of us learn very quickly. This includes me. Only three months later, I can begin to speak English. I achieved my goal, the American friends were also surprised by my ability. But they do not ever attempt to compete with me. I didn't have those types of problems at all. I even noticed that the opportunities are open for almost everyone. When I was in Cleveland High School, there were a good amount of Vietnamese students who attended the school with. I didn't feel isolated because my point is I wanted to interact with as many Americans as I can so I could learn English as soon as possible. So the closer I am with the Americans, the more I liked it. In my opinion, I was not isolated, but I find the opportunities that have opened up for me very greatly when I talk to all American friends. Also, to be honest, when I went to Cleveland, I’ve never met a single African American student. Only white people. In general, there are Vietnamese friends, but I also have little contact with them because almost everyone wants to learn English to get better. After finishing high school, I transferred to Portland Community College to continue major in nursing for two years. By that time, I began to interact with Vietnamese students. Everything feels very pleasant. The instructors here love the students, they help out each of us wholeheartedly. I remember back then when I was conducting an experiment in the lab for Biology, the teachers they taught me little by little. Whatever you do not understand, they would explain carefully. In short, I didn't feel isolated or because I was too addicted to studying, I don't know.
NL: What work did you do and how can you compare it with the work you did in Vietnam that is similar and different?
SL: When I was in Vietnam, I did not have working experiences. Since at that time I was still a child so I could not have any experience. However, if you allow me to explain broadly, then the work which involves the interaction between patients and psychiatry, I did not have any knowledge when I was still in Vietnam. After a few years being in the United States, I have contacted the sisters who are currently working in that field. Due to my understanding, they are different with their ways of working than the US healthcare system. On our end, we must respect the human rights of all patients. Health workers have no right to yell or suppress the patients. On the contrary, we have to explain, and we have to be patient with them so that we can guide them. Mentoring them when they are in trouble, we do not force them to be like this or that. Same with taking medications, we have to instruct them on the dosage even if they are not mentally aware. There are many ways of communicating to raise their awareness and bring them back to who they can be. For me, when I worked at OHSU, it's like that, but in Vietnam, they force patients more. That is something I find very different. In Vietnam, human rights do not exist and when we are not respected, almost any negative events could possibly occur.
NL: What economic and social issues are most noticeable in the Vietnamese community, or with refugees in general? Can city, state, or federal programs help with these problems?
SL: If we’re talking about the past few years, I did not find any problem happening much even though I volunteered at psychiatric treatment centers in the North Portland area. For Vietnamese Community, North Portland is considered as a place where there are a higher number of social evils. To be frank, there were a lot of blacks living there at that time, I thought everything was pretty good. They went in and applied for Social Security benefits and assistance. My role was to interview them about their situation, then I find that they accept their life as such. There are some people who find that they can settle down in their present life, even if it is not high. I don't see any conflicts regarding that. Or when I work, too, I meet many different ethnicities because the place where I work is called the Intercultural Psychiatric Clinic. In that working environment, all ethnic groups have their own mentors and speak their native language. These include Vietnamese, Iraqi, Iranian, and also Chinese. So I think the economy at that time did not have such a problem. Anyway, there are a lot of people who want their lives to improve and there are some people who are in the kind of peace. In general, it is not possible for everyone to be the same completely or equal. Even in terms of Social Justice, it's also different. Once we have no sense of fairness in our life, it can never be equal to anyone. Like when the Communists invaded South Vietnam, the so-called subsidy period meant they gave everyone equal. According to the Vietnamese Communist, there is a saying, "Follow your ability, enjoy according to your need." That can never happen in any society. It is impossible for a person who works 13 to 14 hours per day to compare with someone who works only 2 to 3 hours per day. Those who work 2 to 3 hours, they think that they have enough to manage their life. We have to respect one another’s perspectives. It is impossible to force a person to work long hours and feed a person who works only 2 to 3 hours. That is not fair. I find that in Portland there are a few people who like to choose such a life and that is because of their individuality, not an injustice of society. But if we talk about the economy of the entire United States, we find that they create opportunities for everyone, not just one. If an individual feels that he or she does not have the ability and knowledge, they can also find other jobs that are more suitable for them and they can still live. Since God gives us all different abilities, we cannot expect others to be the same as ourselves.
NL: What differences do you see between the US Education System compared to Vietnam's?
SL: In Vietnam, I took the Vietnam University exam but because of the reason I said that in the first place, I graduated from high school in Vietnam at that time I was only 17 years old. After that, I took the Vietnam university exam, and I passed very well. I remember before when I took exams, math and chemistry. In the past, I was good at literature, so my academic ability was very good. I got a very high score, but because I am a descendant of the ARVN, second, I am Catholic so they do not allow me to be admitted in college. Before, I registered to attend a college in Da Lat, but unfortunately I couldn't enter. So I had to fly back home, went to the congregation to learn languages, helped my family with farming, and was preparing to go to America. The education system in Vietnam is very different compared to here, completely different. There is no such thing as anything. In Vietnam at that time, for me personally, I had a good standing in literature, so I was loved by the teachers. I also learned foreign languages, Russian. Unfortunately, Vietnam does not offer the opportunity for people to grow. Because no matter how good the students are, high school is the maximum. The education system is different, as we are not free to let ourselves speak. For instance, in my class I had a friend who was excellent with mathematics, the math teacher at that time was from North Vietnam. To be blunt, they are not intelligent enough. They were only allowed to teach us because they are party members. I know a lot of male students who are good at math, especially geometry, spatial geometry - proof. Even so, when they solved the problem, the teacher had to have their eyes wide open but the teacher still could not accept the fact that their students are better. Obviously, they did not receive much education than us, they are Communist Party Members. The teachers are so bad that they don't accept their weaknesses. They do not accept students' strengths. For instance, my friend, if he has the chance to arrive in America, he will have the opportunity to progress very far. During that time, we were stubborns towards the not so intelligent teachers. We felt that we had no future, but our knowledge was even broader than what they taught us. Most of us are descendants of the Republic, the descendants of Communism are not many. Only one or two students in class were part of the Communist. Since the teachers have no knowledge, it is impossible to teach us. We couldn’t speak up, it was a one way learning. The problem is they tried to brainwash the students more than they develop personal advancement. We can only study, speak, understand what they teach us. In addition, we cannot express our opinion as in the United States. In America, instructors encourage us to speak up and learn more. One more thing is the source of information: nothing but articles, patriotic songs. Besides, we cannot choose freely, we cannot develop will. So I hate it so much, I don't like it.
NL: Why did you decide to become a nun and how did that vocation come?
SL: Oh! This vocation is quite selfish (laughs). I say selfish because of this; In Vietnam, I have followed the sisters and intend to become a nun already. The first reason why I want to become a nun is because I see that the sisters in Vietnam are talented. Back then, the nuns were talented because they knew how to sing, play instruments and be a choir director that I also liked. Secondly, because Vietnamese society does not give me the conditions for advancement, I am a person who likes to learn. I am a good writer, so my view is beyond normal people since I imagine a lot. With those reasons, I entered the congregation because the sisters in there created the conditions for me to be more advanced. In our congregation we can learn French, English, piano, and at least in that life, fortunately the priests also teach us theology. Teaching me more about Catechism, so all wanted was to improve my life, it is not necessarily the decision to become a nun. Then, when the family was about to leave for America, one of the sisters said, “Go with your family. Once you are there, you may continue to practice." Since then, I have followed my family. On my end, the vocation of God was growing bigger day by day, so I couldn't give up that life and I decided to go back to the sisterhood. Perhaps God used my mindfulness from the beginning to invite myself. When I come here to practice, I have to give up a lot. Giving up a lot is because the time I finished high school in Cleveland, when I passed the PCAT test to get into Pharmacy. That means I had to go to school, but during that time 1992-1993, only in the city of Eugene, there was a Pharmacy program at University of Oregon.
That's why I told the nuns that the school accepted me, but I had to stay in the dorm. I couldn't drive from Eugene city to Portland every day. So the sisters said that I could study first and then cultivate later, but I asked my mother, "Do you want me to study Pharmacology or do you want me to become a nun?" Then my mother replied that she wanted me to become a nun, so I agreed, but in fact, I was somehow flustered. Because the opportunity to become a Pharmacist is already within reach, I will for sure have a chance to have a good job but at the same time I still want to practice to become a nun. Though, I can't seize both opportunities at once. In the congregation, the sister allowed me to major in Nursing at Portland Community College, then I also studied to become a Social Worker and then got a Mental Health degree. Finally worked at Oregon Health and Science University (OHSU). That is my journey.
NL: How do you feel about the country of Vietnam, currently? Will you come back to visit? Are you still in contact with loved ones?
SL: For 28 years straight, I have never stepped back to Vietnam. If you ask me to I answer rely on my personal experience as I can physically touch, there is none but I have learned through books, shared words from friends or the sisters in Vietnam tells me, I see this; if we mention of the current Vietnamese Communist regime, whoever wants to become political leader, it is no longer purely Communist. They are going towards both directions. According to the opportunities that my friends receive are whoever has money, they can develop and advance, not within a framework anymore. The issue is whether we are rich or poor. Now my friends also do business and invest, but they have to bribe. Having a friend of mine who is working as a transportation security in Tân Sơn Nhất airport, they have to pay about tens of millions or hundreds of VND. My friend’s contract is within 8 years, they have to work certain ways to get their capital and interest back? That means the Communists are very corrupt. For me personally, I will definitely not be able to live in that type of environment. However, the sisters in Vietnam said that every congregation has child care services. Every time the police stop by, sisters must send gifts, bribe, feed them, and welcome them. In Vietnamese society, if we do not bribe, we cannot survive. If we don't, no matter how good a school is, it will be considered ineligible. That is the nature of Communism. In contrast to religious freedom, I find that they are turning a blind eye in Vietnam. I see that the priests, the sisters, the clergy are thriving and possibly the Communist system also relies on the development of the parishes to live their system. Even though the priests and the sisters understand that it is wrong to corrupt or bribe them with money, they are putting their conscience to do such things. But unless, it comes to abortion or extreme things, they would not do it. If talking of the social aspect of "first, where’s the money" then in Vietnam, most of them have to do it. From low positions to high positions, the higher, the more money.
NL: Do you have anything we haven't asked that you'd like to share? Do you have any other experiences or advice for the Vietnamese generation that you would like to have preserved in the word of mouth project of the memory?
SL: One of the things at present, in 2020, I am very awake for the young Vietnamese living overseas as well as the young people of America that you should learn how to love and respect your country in a proper way. Now that the Vietnamese youth are born here, you should consider this as your homeland. You have to build, protect and learn what you have to do to make each day better. If with the spirit of patriotism and true morality, the act of patriotism will be different from what is happening now in general. There are many young Vietnamese people, thinking that the majority of them in society is right, it is wrong. Is not so. Probably a large number of them follow, but that's just a movement. It is not just morality. Morality means that it must be taught from your conscience, in your heart, that you have to learn how to have true respect for America in order for you to protect and build up the country. In particular, this United States is a place that offers you very good development opportunities in terms of freedom of religion, freedom of belief, freedom of expression, and social justice. When you have a real patriotism, the skin colors out there like brown, white, black, yellow it no longer matters. Due to the lack of respect for each other and once we do not have the sense of patriotism, we do not respect the view and values of this country, but now you are born in the United States, you should study the history of America. The truth about the roots, the fathers like George Washington. They work so hard, friends, they worked hard to build this country and now when we come here, we have grown up so we have to continue building, but don't burn. Not only the young Vietnamese that I am speaking of, but also the young people in America should learn to love their country again. Do not follow the majority, because when we follow the majority, we cannot stand on our feet, then once the majority are broken, we will also be skewed. If you are a true US citizen, distinguish between right and wrong. Tell one another that what you are doing is not right, then we will help each other change. When we have that ethic in our mind, this society can develop. That's what I want to say.